“‘Asırların yaptığı bir zihniyeti yıkmak ve yenisini yapmak için gene asırlar lazım,’ diyenlere pek hak vermemeli. Milletin asıl büyük bir kısmı bu Komiser Kâzım Efendi’ye benziyor. Onları yataklarında sayıklatıp terleten kâbuslarından uyandırmak için müşfik bir elle hafifçe silkeleyip sarsmak kâfidir. Gün ışığı, dünya ışığı gözbebeklerine değdiği gibi gönülleri, beyinleri de çabucak aydınlanıyor... Bu memleketin halkı hiçbir zaman -görünüşe aldanarak zannettiğimiz gibi- tam mutaassıp, tam hurafe ve İsrailiyat hastası olmadı. Softanın pençesinden kendini hiçbir zaman kurtaramamakla beraber softaya karşı daima emniyetsizlik ve nefret gösterdi...”
Reşat Nuri Güntekin’den tutuculuğa ve bağnazlığa görkemli bir reddiye…
Usta romancı Yeşil Gece’de medrese çıkışlı Öğretmen Şahin Efendi’nin gericiliğe ve sömürüye karşı verdiği mücadelenin arka planında, büyük bir değişimin eşiğinde olan toplumsal düzendeki sarsıntıları incelikle işliyor. Osmanlı’nın yıkılış döneminden, Milli Mücadele ve nihayet Cumhuriyet yıllarına uzanan bir zaman dilimini kapsayan anlatı, psikolojik çözümlemeleri ve sosyal zamana dair keskin gözlemleriyle öne çıkıyor.
Cumhuriyet devrinin büyük romancısı Reşat Nuri Güntekin Yeşil Gece’de, dünün olduğu kadar bugünün ve yarının hikâyesini de anlatıyor.
